АШАУ ӘҘӘБЕ

АШАУ ӘҘӘБЕ

Динебеҙ беҙ­ҙе әҙәп­ле-һәм әхләҡ­ле булыр­ға өн­дәй. Мосол­ман яҡшы холо­ҡ­ло булы­уы, баш­ҡалар ал­дын­да ү­ҙен әҙәп­ле тота белеүе менән айырылып тора. Пәй­ғәмбәребеҙ (сал­лаЛлаһу ғәләйһи үә сәл­ләм) өй­рәтеп ҡал­дыр­ған ҡай­һы бер әҙәп-әхлә­ҡ ҡағиҙәләрен һәр мөъмин үтәргә тыры­шыр­ға тейеш.

Ал­лаһ Рәсүле (сал­лаЛлаһу ғәләйһи үә сәл­ләм) мөъмин­дәр­ҙе нисек үҙ-үҙен­де аш өҫ­тәле ар­тын­да тотор­ға, ғөмүмән, ашау-эсеү әҙәбенә өй­рәт­кән. Мосол­ман өҫ­тәл ар­тын­да иң тәү­ҙә Ал­лаһ исемен тел­гә ала, йәғни, ашау­ҙы: “Бис­миЛләһ,” – тип баш­лай. Әгәр ҙә был хаҡ­та онотоп кит­һә, ашап бөтөр­ҙән ал­да: “Бис­миЛләһи фи әүүәлиһи үә ахириһи,” – тип әйтеп ҡуя.

Ур­та­ға ҡуйыл­ған аҙыҡ­ты үҙ ал­дын­дан ғына ашар­ға кәрәк. Кеше ал­дынан һонолоп ашап ул­тырыу берәү­ҙе лә биҙәмәй. Пәй­ғәмбәребеҙ­ҙең (сал­лаЛлаһу ғәләйһи үә сәл­ләм) тәрбиәһен­дә үҫкән Ғүмәр ибн Әбү Сәләмә исемле малай ҡул­дарын һу­ҙып ур­та­ға ҡуйыл­ған һа­уыт­тың төр­лө мөйөш­тәренән ашар бул­ған. Әммә көн­дәр­ҙән бер көн­дө Ал­лаһ Рәсүле (сал­лаЛлаһу ғәләйһи үә сәл­ләм): “Малай! “Бис­миЛләһ,” – тип әйт, уң ҡулың менән аша һәм ү­ҙеңә яҡыныраҡ бул­ған нәмәне ал,” – тигәс, ул улай һонолоп ул­тыры­уын туҡ­тат­ҡан.

Уң ҡул менән генә ашау ҙа мосол­ман әҙәбенән, һул ҡул тик яр­ҙам­сы функцияһын үтәй. Мәҫәлән, икмәкте өҙөп алыу өсөн. Ә ауыҙ­ға аҙыҡ­ты һал­ған­да фә­ҡәт уң ҡул ғына ҡул­ланыла. Был хаҡ­та Пәй­ғәмбәребеҙ (сал­лаЛлаһу ғәләйһи үә сәл­ләм) былай тигән: “Һул ҡул менән ашамағыҙ, сөнки шайтан, аша­ған һәм эскән сағын­да, һул ҡулын ҡул­лана”.

Ал­лаһ Рәсүле (сал­лаЛлаһу ғәләйһи үә сәл­ләм) сәхәбәләренә бар­маҡ­тағы аҙыҡ ҡал­дыҡ­тарын ялар­ға һәм һа­уыт­ты ла таҙар­ғансы һыпырып ҡуйыр­ға (мәҫәлән, тәрилкәләге бут­ҡаны икмәк киҫәге менән) ҡуш­ҡан: “Ысынын­да, һеҙ аҙыҡ­тың ҡай­һы өлөшөн­дә бәрәкәт йәшерел­гәнен бел­мәйһегеҙ”.

Кеше ал­дын­да ҡомһоҙлоғон­ды күр­һәтеп, бер юлы ике киҫәк­кә йәбешеү, йәмһеҙ ҡыланып кикереп ул­тырыу ҙа әҙәпһеҙлек һанала, эргә-тирәләгеләргә ихтирамһыҙлыҡ­ты күр­һәтә.

Аҙыҡ­ты яман­лап ул­тырыу ҙа Пәй­ғәмбәребеҙ (сал­лаЛлаһу ғәләйһи үә сәл­ләм) әҙәбенән түгел. Ул бер ваҡыт­та ла аҙыҡ­ты яман­лап ул­тыр­ма­ған. Оҡшаһа – аша­ған, оҡшамаһа – уға ҡағыл­ма­ған.

Сәй бик эҫе булһа, уны өрөп түгел, ә һаҡ ҡына ҡалаҡ менән бол­ғап һы­уытыу, йә һы­уын­ғанын көтөү дөрөҫөрәк булыр. Шулай уҡ Ал­лаһ Рәсүле (сал­лаЛлаһу ғәләйһи үә сәл­ләм) һыу­ҙы дөйә кеүек бер тынала эсеп бөтөү­ҙе ты­й­ған. Уны яй­лап, тын алыш­тырып эсеү дөрөҫ булыр.

Ашап-эсеп бөт­кән­дән һуң, мот­лаҡ рәүеш­тә, “әлхәм­дүлиЛләһ” тип беҙ­ҙе ризыҡ­лан­дырыусы Ал­лаһҡа маҡ­тау әйтергә кәрәк.

Нәркәс АЛСЫНБАЕВА.