Шаһийән Муллағәлиевтың тыуыуына 90 йыл

Бөгөн халҡыбыҙ йәшәгән иң күркәм төбәктәрҙең  береһенә –  ҡуйы ҡара урмандар ҡуйынында, йәмле Сарс йылғаһы буйында урынлашҡан Солтанбәк ауылы иҫ киткес  бай тарихлы, республикаға бихисап арҙаҡлы шәхестәр биргән, уңған, булдыҡлы милләттәштәребеҙ йәшәгән төбәк ул.  

“Ауылыбыҙҙа иҫ киткес уңған, көслө ихтыярлы, ихлас, йомарт, кешеләр ғүмер итә. Заманында Тәфтиләү афәтен кисергән, әммә бирешмәгән, яндырылып көлгә әүерелдерелгән Һөйәнтүҙ ауылы урынында яңынан тамырланып киткән башҡорттар улар: рух ныҡлығы, ҡеүәт һәм берҙәмлек бик көслө бында.

Әйткәндәй, шул ҡәһәрле урында, Солтанбәккә ингән ерҙә, 2002 йылда бейек стела ҡуйылған, унда “Тәфтиләү” йырынан өҙөк килтерелгән:
“...Ташҡайҙарға соҡоп яҙҙым ҡарғыш –
Ейәндәрем уҡыр бер саҡта”.

Ошонда уҡ Ер шарын ҡулдар күтәреп торған һәйкәл дә бар: быныһы инде, бер нәмәгә ҡарамаҫтан, тормош дауам итә, йәшәйешебеҙ менән көслөбөҙ, тигән символ тип аңланыҡ.

Әйтергә кәрәк,  төп юлдарҙан бик алыҫта, урмандар араһында урынлашҡан булһа ла, был иҫтәлекле урынға төрлө тарафтарҙан милләттәштәребеҙ йыш килә, тарихыбыҙҙың ҡанлы үткәненә күҙ һалып китә, тип белдерҙе солтанбәктәр.

Ауыл халҡы өсөн дә был бик ҡәҙерле урын икәнлеген әйтеп тораһы ла түгел. Урындағы мәктәп уҡыусылары унда барып, сәскәләр һала, тарихҡа байҡау яһап, һәләк булғандарҙы иҫкә ала.  Был үҫеп килгән быуында илһөйәрлек тәрбиәләүҙең бер сағылышы ла.

Бөгөн иһә был ауылда бик күркәм сәбәп арҡалы ҙур тантана ойошторолған:  башҡорт халҡының арҙаҡлы улы, Балыҡсы ырыуы вәкиле, тыуған яҡты өйрәнеүсе Шаһийән Муллағәлиевтың тыуыуына 90 йыл тулыу айҡанлы,  Солтанбәктә уға иҫтәлекле таҡтаташ асылды.

Сарала Бөтә донъя  башҡорттар ҡоролтайы  вәкилдәре,  билдәле тарихсылар, йәмәғәт эшмәкәрҙәре, район халҡы ҡатнаша.

Шаһийән Миңлеғәлиев  1931 йылда Солтанбәк ауылында донъяға килгән.  Өс тиҫтәгә яҡын ғүмерен хәрби  хеҙмәттә үткәргән, хаҡлы ялға сыҡҡас, Өфөгә ҡайтып, тыуған яҡ тарихын өйрәнеүгә  ғүмерен бағышлаған.  Тап Шаһийән Миңлеғәли улы башҡорт ауылдарының тарихын һәм  Балыҡсы башҡорттарының шәжәрәләрен өйрәнеп, уларҙы архив материалдары менән иҫбатлаған шәхес.

“Шаһийән  ағай – иң тәүҙә үҙ халҡының, милләтенең киләсәген ҡайғыртып йөрөүсе,  ошо сәбәпле оло йәшендә лә үҙенә ял бирмәгән тынғыһыҙ зат  булған. Әгәр ҙә  Шаһийән ағай  шул йылдарҙа Асҡын башҡорттарын һаҡлап ҡалыу өсөн янып-көйөп йөрөмәгән булһа, бөгөн башҡарылған эштәрҙең күбеһе тормошҡа ашмаған булыр ине. Тап уның тырышлығы асҡындарҙы асылына ҡайтарырға ярҙам иткән. Шаһийән Миңлеғәлиев кеүек  яҡташтарыбыҙ менән  беҙ сикһеҙ ғорурланырға һәм уның исемен мәңгеләштереү өсөн хәлдән килгәндең барыһын да эшләргә бурыслыбыҙ”, - ти урындағы ҡоролтай ағзаһы, “Йәнтөйәк” төбәк гәзите  мөхәррире Наилә Имаева.

Таҡтаташ  асыу тантанаһында урындағы мәктәп музейы етәксеһе, оҙаҡ йылдар музей эшмәкәрлеген алып барған география уҡытыусыһы Фәйрүзә Фаһаманова ла  сығыш яһаны.

Ул музейҙа бик  бай материалдар туплауға өлгәшкән.  Һис шикһеҙ, экспонаттар башҡорт халҡының ижады, тарихы, кәсеп-һөнәрҙәре һәм көнкүреше менән таныштыра, ватансыллыҡ тойғоһо,  милли рух тәрбиәләүгә нигеҙ һала.

Бында башҡорт халҡының арҙаҡлы һәм районыбыҙҙың күренекле шәхестәре, тыуған яҡтың тәбиғәте тураһында альбомдар, һүрәттәр тупланған. Шул иҫәптән, Шаһийән  Муллағәлиевҡа бәйле бик күп материалдар бар.
Фәйрүзә Мәхийән ҡыҙы Солтанбәк ауылына ҡағылышлы ҡыҙыҡлы мәғлүмәттәр менән таныштырҙы, шулай уҡ, бынан бер нисә  тиҫтә йыл элек ауыл эргәһендә табылған тарихи ҡомартҡыларҙы күрһәте. Әйтергә кәрәк, уларҙың бер өлөшө Өфөләге музейҙа һаҡлана. “Уларҙың серен артабан асаһы ине. Был йәһәттән беҙгә белгестәр ярҙам итһен ине”, - тип мөрәжәғәт итте Фәйрүзә Мәхийән ҡыҙы тантанаға килгән  тарихсыларға.

Таҡтаташ ауылдың йәме булып торған мәҙәни үҙәк бинаһына ҡуйылған. Һис шикһеҙ, ул Солтанбәк ауылы тарихын өйрәнеүгә һәм һаҡлауға ҙур өлөш индергән  Шаһийән  Муллағалиевтың яҡты иҫтәлеген һаҡлап,  рухын  күңелдәрҙә  балҡытып торасаҡ.

Айрат  Нурмөхәмәтов фотолары.

Автор:Гүзәлиә Балтабаева