Әсәйем торонбаш менән ауыҙымды өттө...

Атайымдың тәмәке тартҡанын бер тапҡыр ҙа күргәнем булманы. Әсәйемдең кемгәлер: “Һуғыштан ҡайтҡанда тартыштыра ине, аҙаҡ, үпкә сире менән ауырып алғас, ташланы”, – тигәне иҫемә һеңеп ҡалған. Бер атайым ғынамы икән? Хәҙер иҫләп ҡарайым да, ул йылдарҙа беҙҙең ауылда тәмәке тартыусылар булдымы икән әле, тип тә уйлап ҡуям. Булғандыр, тартҡандарҙыр, сөнки магазин кәштәһендә махорка, “Казбек”, “Беломорканал” кеүек тәмәкеләр ятҡаны хәтеремә һеңеп ҡалған. Тартһалар ҙа ипләп кенә, тәртипле генә итеп, бала-саға алдында күрһәтмәй генә тартҡандарҙыр. Тәмәке тартыу яман ғәҙәт итеп кенә түгел, ялҡаулыҡ, вайымһыҙлыҡ билдәһе итеп тә ҡабул ителде, шикелле, беҙҙең ауылда. Эшкә яйыраҡ ҡуҙғалған кеше хаҡында, ул ни тәмәке тартыуҙан бушамай, тигән һүҙ юҡҡа ғына барлыҡҡа килмәгәндер, тием.

Ауыл бәләкәй булғанғамы, әллә шундаймтатыу булғанбыҙмы, ауылдың бөтә малайҙары – ҙурҙары ла, бәләкәйҙәре лә – шау-гөр килеп, бергә уйнай торғайныҡ. Ҡыш булһа, сана, саңғы шыуабыҙ. Яҙ етеп, ер асыла башлаһа, бөтә донъя беҙҙеке – ҡырҙан, Һаҡмар буйынан ҡайтмайбыҙ.

Миңә нисә йәш булғандыр, хәҙер асыҡ ҡына иҫләмәйем дә инде (һәр хәлдә Аҡсураға бишенсегә уҡырға бармаған инем әле), ҡояшлы, йылы бер көндө ҡырға уйнарға сыҡтыҡ. Ҡарҙан яңы асыла башлаған Олотау башында, сыр-сыу булып, уйнап туйғас, олораҡ малайҙар тәмәке төрөргә ултырҙы. Тәмәке тиһәң, хәтере ҡалыр, ҡағыҙ киҫәгенә мүк, кипкән үлән, теләһә нәмә урайҙар шунда. Өс-дүрт йәшкә кесерәк булһаҡ та, беҙҙең дә уларҙан ҡалғы килмәй бит инде. Кипкән ҡуян әкәләләрен былтырҙан ҡалған үләнгә ҡушып, беҙ ҙә “тәмәке” яһап алдыҡ.

Ауылға эңер төшкәс кенә әйләнеп ҡайттыҡ. Өй эсе ҡап-ҡараңғы (ауылға электр уты үтмәгән ине әле). Әсәйем мейескә ут тоҡандырған да утын өҫтәп ултыра. Мин, йүгереп инеп, башымдағы кепкамды урындыҡ өҫтөнә кәйпәләтеп ебәрҙем. Кепкам тәҙрә эргәһенә осоп барып ятты. Әсәйем ултырған яҡҡа ла нимәлер шап итеп барып төштө.