Тарихын белмәгән хаким менән һөйләшергә ярамаҫ...

Мең ырыуҙары советы рәйесе, Бөтә донъя башҡорттары ҡоролтайы Башҡарма комитеты ағзаһы Әхнәф Тимербулатов әйтеүенсә, 2019 йылда Ҡәнзәфәр бейҙең исемен мәңгеләштереү программаһы ҡабул ителә, бөгөнгө сара уны тормошҡа ашырыуҙың бер этабы.

«Сентябрь айында беҙ Ҡәнзәфәр бейгә бюст асырға ниәтләйбеҙ. Һын әҙер, әйткәндәй, уны эшләтеү өсөн ырыуҙаштарыбыҙ үҙҙәре күмәкләшеп аҡса йыйҙы. Әле Иҫке Ябалаҡлы ауылының мәсете ҡаршыһында махсус майҙансыҡ өҫтөндә эш башланды. Унда Мең ырыуҙарының барлыҡ ҡәүемдәренә, ә улар ундан ашыу, арналған тотош бер мемориаль комплекс ҡорорға ниәтләйбеҙ», — тип пландары менән уртаҡлашты Әхнәф Тимербулатов.

Бүздәк районынан килгән Ҫарайлы мең ырыуы вәкиле Ғүмәр Әндәрйәнов үҙе Ҡәнзәфәр бей тоҡомонан булып сыҡты.

«Тарих менән мин бәләкәйҙән үк ҡыҙыҡһынып үҫтем. Туҡһанынсы йылдар аҙаҡтарында үҙемдең Дистан бей нәҫеленән булыуымды белдем, артабан тикшерә торғас, уның Ҡәнзәфәр бейҙең бишенсе улы икәне асыҡланды. Бына шулай татар булып йөрөгән еремдән башҡорт булып сыҡтым. Беҙҙең Ҡыҫҡайылға ауылында Субаев һәм Дистанов фамилиялары күп таралған. Субаевтар электән башҡорт тип килһә, хәҙер минең Дистановтар нәҫеле лә саф башҡорт булыуын белдек», — тип һөйләне Ғүмәр Мәхмүт улы.

Нуғай Урҙаһына ҡаршы көрәшкә етәкселек иткән Ҡәнзәфәр бейҙең тыуған ере оҙаҡ ваҡыт хәҙерге Благовар районының Башҡорт Тирмәһе ауылы тип фараз ителә, ә ҡасан һәм ҡайҙа ерләнгәне билдәле булмай. Ике йыл элек Шишмә районының Иҫке Ябалаҡлы һәм Хәжәт ауылдарынан имам хатиб Салауат Вәликәев, тарих уҡытыусылары Ғәлиән Төхфәтуллин һәм Айҙар Сафин Ҡәнзәфәр бейҙең ҡәбере табылыуы тураһында хәбәр итә. Иҫке Ябалаҡлы ауылы зыяратындағы ҡәбер ташында унда кем ерләнгәне яҙылған булған, иҫке төрки телендәге тексты шәрҡиәтсе ғалим Әхәт Сәлихов тәржемәләй.

«Хөрмәтле, бөйөк һәм аҡыл эйәһе, һәм уҡымышлы Ҡәнзәфәр бей тыуҙы Ябалаҡ ауылында 939 һижри йылында (миләди йыл иҫәбе буйынса 1532 йыл). Аллаға дан булһын, уға тиңдәш башҡа юҡ. Мусабей улы Ҡәнзәфәрҙе 1012 һижри йылдың рамаҙан айының 10 авгусында мәңгелек йортҡа ҡуйҙыҡ. Урының Мәьуала ожмахында ит. Яҙҙы Әсфәндиәр мулла», тип уйылған ҡәбер ташына.

Әлеге ваҡытта ҡәбер урыны кәртәләнгән, эсендә таштан матур итеп түңәрәкләп диуар һалынған. Боронғо ҡәбер ташы янына мең ырыуы халҡы бөгөн ҡара мәрмәрҙән иҫтәлекле таҡтаташ урынлаштырҙы, унда Ҡәнзәфәр бей яҙып ҡалдырған һүҙҙәр уйылған: «Тарихын белмәгән хаким менән һөйләшергә ярамаҫ, халҡын һөймәгән, ихтирам итмәгән кешегә хаким булырға ярамаҫ».

Сарала ҡатнашыусыларҙың күптәре Ҡәнзәфәр бейҙең был һүҙҙәрен үҙ сығыштарында ҡулланды. Ысынлап та, үткәне менән ҡыҙыҡһынмаған, уны киләсәк быуын өсөн һаҡламаған халыҡ үҙенсәлеген юғалтасаҡ һәм үҙе лә юғаласаҡ. Бөтә донъя башҡорттары ҡоролтайы Башҡарма комитеты ағзалары, тарихсылар Салауат Хәмиҙуллин, Юлдаш Йосопов, шағирә Лариса Абдуллина, сәсәниә һәм ғалимә Розалия Солтангәрәева, йәмәғәт эшмәкәре Салауат Килдин, билдәле музыканттар Роберт Юлдашев һәм Ринат Рамазанов һәм башҡа сығыш яһаусылар — барыһы ла халыҡты берҙәм булырға, телебеҙгә, тарихыбыҙға һаҡсыл ҡарарға, уларҙы яҡларға һәм һаҡларға өндәне. Бөгөнгө сара Ҡәнзәфер бейҙе генә хәтергә алыу, хөрмәтләү түгел, ә халҡыбыҙҙың данлы-шанлы тарихын ололау, уны йәш быуынға еткереү өсөн эшләнгән сираттағы ҙур эш булды.